Chcąc pokochać siebie

Poczucie własnej wartości jest ważnym elementem życia człowieka. Jego rozwój uwarunkowany jest tym, co dana jednostka myśli i mówi na swój temat oraz interpretacją zdarzeń, w których uczestniczy.

        Najwcześniejsze doświadczenia budujące poczucie własnej wartości wywodzą się już z okresu dzieciństwa i ogrywają rolę w kształtowaniu się sposobów postrzegania siebie przez jednostkę. W dzieciństwie najważniejszą rolę odgrywa rodzina. Psychologowie wskazują, że to właśnie ona odgrywa pierwotną rolą w procesie socjalizacji, przekazuje ważne wartości życiowe, dostarcza dziecku zasobów niezbędnych do prawidłowej adaptacji w społeczeństwie, umożliwia rozwój dojrzałości emocjonalnej. Rodzic (opiekun jednostki) przyjmuje na siebie, w sposób mniej lub bardziej uświadomiony, rolę osoby, która staje się dla dziecka autorytetem. Zachowanie, poglądy i przekonania, jak również wartości i normy, które przekazuje autorytet oddziałują na dziecko, które postrzega go jako ważną osobę.  Poglądy i opinie osoby znaczącej wpływają na kształtowanie osobowości, a znaczący ludzie pomagają człowiekowi uzyskiwać komunikaty zwrotne, przyczyniając się w ten sposób do budowania jego samooceny. Okres dzieciństwa to czas kiedy tworzą się ramy dla funkcjonowania samooceny jednostki. Ten etap uznaje się podstawowy dla jej dalszego rozwoju. Małe dzieci na ogół są zadowolone z siebie. Jest to efekt niepełnego obrazu własnej osoby wynikający z relatywnie małej ilości doświadczeń życiowych. Dla rozwoju poczucia własnej wartości w dzieciństwie ważna jest prawdziwa i szczera więź dziecka z rodzicami oraz ich szacunek do dziecka. Szacunek ten wyraża się poprzez: uwzględnianie opinii dziecka, zaspokajanie jego potrzeb, akceptację oraz zaznaczanie jak ważną i wartością osobą dla rodziców jest ich dziecko. Spełnienie tych warunków umożliwi dziecku ukształtowanie własnego poczucia tożsamości i stworzenie pozytywnego obrazu własnej osoby.

Nauka miłości

        Jednostka kochana przez znaczące osoby warunkowo uczy się myśleć, że będzie uznawana za wartościową, tylko wtedy gdy wypełni określone wymagania, przystosuje się do narzuconych zasad. Takie osoby w dorosłym życiu wciąż poszukują potwierdzenia własnej wartości i uzależniają jej istnienie od wykonywania zadań (ich samoocena będzie warunkowa i zależna od spełnienia wymagań innych). Natomiast dzieci kochane bezwarunkowo i akceptowane przez bliskich, nawet w sytuacji porażki przyswajają sobie, iż można być osobą wartościową nie będąc doskonałym, a wartość człowieka nie zależy tylko i wyłączne od sprostania wymogom innych ludzi. Wsparcie okazywane dziecku, wzmacnianie jego mocnych stron, pomoc w chwilach porażek, podkreślanie indywidualizmu ułatwia rozwój adekwatnej samooceny na dalszych etapach życia.

Już podczas rozwoju małego dziecka mogą zaistnieć sytuacje, które wywrą negatywny wpływ na jego dorosłe ja (np. niezaspakajanie potrzeb, odrzucanie, karcenie, lekceważenie, ośmieszanie i poniżanie, porównywanie do innych, etykietowanie, nadopiekuńczość, wykorzystywanie seksualne i przemoc fizyczna itp.). Dorosły, który doświadczał na którymś etapie swego życia negatywnych zachowań ze strony najbliższych (najczęściej rodziców), często  przyjmuje tzw. pozycję ofiary pozbawionej umiejętności społecznych. Jest osobą o gorszym przystosowaniu, która oczekuje od życia „najgorszego”, nieustannie tworzy czarne scenariusze i brak jej motywacji do realizacji swoich pragnień. Człowiek taki poszukuje w życiu okazji by ciągle potwierdzać samospełniającą się przepowiednię o byciu ofiarą i życiowym nieudacznikiem.

W dorosłym życiu jednostki także mogą zaistnieć negatywne doświadczenia, które mogą spowodować obniżenie poczucia własnej wartości. Można tu wymienić m.in.: zastraszanie lub znęcanie się w miejscu pracy, ustawiczny stres lub bieda, traumatyczne przeżycia, przynależność do rodziny i grupy społecznej, która jest przedmiotem uprzedzenia, brak pozytywnych doświadczeń (np. pochwały, sympatii, ciepła, zainteresowania).

        Doświadczając sukcesów pozytywnie rozwijamy naszą samoocenę. Natomiast świadome i podświadome wspomnienia niepowodzeń, zawodów, trudnych przeżyć mogą wywierać negatywny wpływ na nasze poczucie wartości. Negatywne doświadczenia i wspomnienia o nich mogą zniekształcić nasz wizerunek jako wartościowej osoby i przez to obniżać jakość naszego życia. Budowanie poczucia wartości to ciągły rozwój i praca nad sobą. Proces ten nie ulega zahamowaniu wraz z końcem okresu dojrzewania. Dorosły człowiek może w dalszym ciągu budować swoją pozytywną samoocenę.

        Każdy człowiek rodzi się mając potencjalne możliwości do ukształtowania prawidłowego poczucia własnej wartości. Zaczyna się ono rozwijać w momencie kiedy uświadomimy sobie swoją odrębność od innych ludzi, swój indywidualny byt. Człowiek rodzi się w pełni wartościowy, a jego poczucie własnej wartości ulega, w ciągu całego życia, wpływom otoczenia. Jeśli jednostka znajdzie się w przyjaznym otoczeniu, napotka w swoim życiu na osoby znaczące, które uznają jej niezależność i będą wzmacniać jej mocne strony, jej samoocena pozwoli jej na satysfakcjonujące życie. Poczucie wartości kształtuje się przez całe życie, a jednostka dorosła jest sama odpowiedzialna za swój rozwój.

Google